του Γιάννη Πουρνάρα
Συμβούλου για την Επιχειρηματικότητα
& Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης
Ο λεγόμενος Φόρος Προστιθέμενης Αξίας (αρκτικόλεξο Φ.Π.Α., προφέρεται Φι-Πι-Α) είναι έμμεσος φόρος που επιβλήθηκε από το "Παράγωγο Δίκαιο" του Κοινοτικού Δικαίου στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρόμοιος όμως φόρος υφίσταται και σε περίπου 30 κράτη εκτός Κοινότητας σε διάφορες ηπείρους.
Προκειμένου να υπάρξει μία ενιαία εναρμόνιση στην έμμεση φορολογία των κρατών-μελών της ΕΟΚ, το έτος 1957 διορίζεται από την Κομμισιόν (Ευρωπαϊκή Επιτροπή) μια ειδική επιτροπή φορολογικής εναρμόνισης με πρόεδρο τον καθηγητή Neumark. Η Επιτροπή Νιούμαρκ όπως καθιερώθηκε να λέγεται εξετάζοντας τις μέχρι τότε πρακτικές ανά τον κόσμο, μετά από πολλές συζητήσεις πρότεινε την κατάργηση όλων των εφαρμοζομένων εσωτερικών (εθνικών) σωρευτικών φόρων κύκλου εργασιών και την αντικατάστασή τους μ΄ ένα μόνο φόρο, τον Φ.Π.Α., που εφάρμοζε επιτυχώς την εποχή εκείνη η Γαλλία σε κάθε στάδιο συναλλαγής πάνω στη προστιθέμενη αξία.
Οι προτάσεις της Επιτροπής Νιούμαρκ τελικά έγιναν αποδεκτές και άρχισαν να υλοποιούνται στις 11 Απριλίου του 1967 με την έκδοση από το τότε Συμβούλιο Υπουργών των δύο πρώτων οδηγιών (ντιρεκτίβες), 62/227/ΕΟΚ και 67/228/ΕΟΚ, δια των οποίων και καθιερώθηκε ο Φ.Π.Α. ως κοινό σύστημα φόρου κύκλου εργασιών στα κράτη-μέλη. Αυτές καθιέρωσαν και τις αρχές του Φ.Π.Α. (αντικείμενα-πράξεις, υπόχρεους, συντελεστές, βεβαιώσεις κ.λπ.). Η εισαγωγή του Φ.Π.Α., βάσει των παραπάνω, ολοκληρώθηκε σταδιακά το 1973.
Αργότερα, 10 χρόνια μετά την έκδοση της 2ης οδηγίας, στις 11 Μαΐου του 1977 εκδόθηκε η 6η οδηγία (77/388/ΕΟΚ) η οποία συμπλήρωσε και ολοκλήρωσε κενά πρακτικής των δύο προηγουμένων επεκτείνοντας τον Φ.Π.Α. μέχρι και το λιανικό εμπόριο. Η οδηγία αυτή έπρεπε να τεθεί σε ισχύ από τις 1 Ιανουαρίου του 1978, πλην όμως δύο μόνο κράτη-μέλη, το Βέλγιο και η Αγγλία είχαν συμμορφωθεί. Έτσι το Συμβούλιο Υπουργών με την 7η οδηγία (78/558/ΕΟΚ) παρέτεινε την προθεσμία εφαρμογής για ένα χρόνο ακόμη. Τελικά οι τελευταίες χώρες-μέλη, η Γερμανία και το Λουξεμβούργο εφάρμοσαν τον Φ.Π.Α. στις 1 Ιανουαρίου του 1980.
Η 6η αυτή οδηγία είναι και η σπουδαιότερη κοινοτική πράξη βάσει της οποίας ρυθμίστηκε αρχικά ο Φ.Π.Α. ως κοινό φορολογικό σύστημα στην ΕΕ, αλλά και για όλες τις νεότερες συμπληρώσεις και τροποποιήσεις.
Ο ομοιόμορφος υπολογισμός του φόρου απ΄ όλα τα κράτη-μέλη καθώς και ο υπολογισμός ενός κοινού ποσοστού επ΄ αυτού αποτελούν τα βασικότερα στοιχεία στη χρηματοδότηση του κοινοτικού προϋπολογισμού, και αυτός είναι ο λόγος που παρακολουθείται ιδιαίτερα η εφαρμογή του στα κράτη-μέλη.
Στην Ελλάδα καθιερώθηκε την 1η Ιανουαρίου 1987 ύστερα από απόφαση του τότε υπουργού Οικονομικών Δημήτρη Τσοβόλα (νόμος 1642 της 21ης Αυγούστου 1986) με τρίχρονη καθυστέρηση (επρόκειτο να τεθεί σε εφαρμογή την 1η Ιανουαρίου 1984, όμως η Ελλάδα ζήτησε αναβολή για τεχνικού χαρακτήρα δυσκολίες) και ο συντελεστής του ήταν 6% για είδη λαϊκής κατανάλωσης, 18% για υπηρεσίες και 36% για είδη πολυτελείας. Για ένα μικρό χρονικό διάστημα η εφαρμογή του προκάλεσε αρρυθμία στην αγορά. Οι πρώτοι που πλήρωσαν τον φόρο, ήταν οι πελάτες των κέντρων διασκέδασης όπου γιόρτασαν το πρωτοχρονιάτικο ρεβεγιόν, με τον συντελεστή του 36%
Πως λειτουργεί
Παράδειγμα: ο κατασκευαστής αγοράζει την πρώτη ύλη στην τιμή 1,10 Ευρώ. Έστω ότι ο Φ.Π.Α. είναι 10%. Στη συναλλαγή αυτή 1,00 Ευρώ είναι το τίμημα και 10 λεπτά ο Φ.Π.Α. Ο προμηθευτής κατεργάζεται την πρώτη ύλη και πωλεί το προϊόν στην τιμή του 1,43 Ευρώ. Από αυτό 1,30 Ευρώ είναι το τίμημα και 0,13 ο Φ.Π.Α. Από τα 0,13 Ευρώ που οφείλει να αποδώσει ως Φ.Π.Α. τα 0,10 τα έχει ήδη καταβάλει ο κατασκευαστής της πρώτης ύλης, οπότε ο παραγωγός της ενδιάμεσης βαθμίδας οφείλει να αποδώσει πλέον μόνο τα 0.03, που αντιστοιχούν στην αξία που προστέθηκε στο προϊόν από την επεξεργασία του.
Στις ενδοκοινοτικές συναλλαγές δεν χρεώνεται ΦΠΑ στα τιμολόγια….πχ τις αγορές γαλλικού κρασιού απ’ το ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ , δεν υπάρχει ΦΠΑ
Τι πρόκειται να γίνει;
Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την τροποποίηση της οδηγίας για τον ΦΠΑ επιτρέπει στα κράτη μέλη να προσωρινά (μέχρι τις 30 Ιουνίου 2022) και ισχύουν ενός γενικευμένου μηχανισμού αντιστροφής της επιβάρυνσης (GRCM) στις εγχώριες παραδόσεις αγαθών και υπηρεσιών. Πρόκειται για ένα επείγον και ειδικό μέτρο
To VAT RCM (reverse charge mechanism) θέλει , με σκεπτικό τη φοροδιαφυγή του ΦΠΑ στα Κράτη-μέλη (όχι μόνο στην Ελλάδα),
Πηγαίνει αντίθετα και λίγο καρκινικά ως προς τη διαδικασία
Ο Πωλητής χρεώνει ΦΠΑ στα τιμολόγιά του πιά , αλλά ΟΧΙ τον συντελεστή της χώρας του , μα τον συντελεστή της χώρας προορισμού…
Ετσι ο αγοραστής , έχει και εισερχόμενο ΦΠΑ μαζί με το εξερχόμενο και - ως γνωστόν- αποδίδει τη διαφορά.
Απ’ την άλλη ο Πωλητής κάνει το ίδιο
Πιθανές στρεβλώσεις και αποτελέσματα λόγω της αλλαγής
Ενδεικτικά και μόνο (αναμένουμε αν θα εφαρμοστεί τελικά και πως θα εφαρμοσθεί)
1) Οι χώρες που πωλούν σε χώρες με υψηλότερο συντελεστή (μεταξύ των τελευταίων και η Ελλάδα) έχουν τα μειονεκτήματα που προκαλούνται από τη διαφορά των συντελεστών…Δλδ πουλούν με 24% , ενώ αγοράζουν με 19,6% (από Γαλλία σε Ελλάδα)..Πρόβλημα δλδ στις χρηματοροές που λογικά θα μετακυληθεί στους τελικούς καταναλωτές η επιβάρυνση αυτή
2) Πρόβλημα δημιουργείται τώρα πιά στις εισαγωγές μέσα στα capital controls , όταν ζητά ο Γάλλος να προκαταβάλλει την αξία της εισαγωγής -που τώρα πια θα έχει ΚΑΙ το ΦΠΑ 24% (δλδ άλλο ¼ στις εκροές χρήματος αύξηση)
3) Οι χώρες που αγοράζουν από χώρες με μικρότερο συντελεστή έχουν ΜΟΝΟ την ωφέλεια της PRO-RATA
4) Ωφέλεια ΜΟΝΟ των εσόδων από ΦΠΑ (το 5% πηγαίνει στον κοινοτικό προυπολογισμό) της ΕΕ
5) Εταιρείες λιανικού ηλεκτρ. εμπορίου που εδρεύουν σε χώρα της ΕΕ (πχ ΑΜΑΖΟΝ), παύουν να ωφελούνται από τη διαφορά συντελεστή (σ.σ. Το ίδιο κι εμείς αν αγοράζουμε διαδικτυακά από πχ Ηνωμένο Βασίλειο)
6) Τεράστιο αρχικό κόστος στις πλατφόρμες ενημέρωσης ενδοκοινοτικών πράξεων
7) Τελικά , ο Γάλλος τουρίστας θα επιβαρυνθεί με Ελληνικό συντελεστή ή Γαλλικό, όταν έρθει το καλοκαίρι στη χώρα μας;
8) Ωστόσο, το κράτος μέλος πρέπει να πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις εάν επιθυμεί να εισαγάγει το GRCM. Το ενδιαφερόμενο δηλαδή έδαφος πρέπει να αντιμετωπιστεί με μια ισχυρή αύξηση της απάτης ΦΠΑ ή την απουσία της διοικητικής ικανότητας για την αντιμετώπιση αυτής της απάτης. Αυτό μετριέται με το μέγεθος της διαφοράς συντελεστών ΦΠΑ στο κράτος μέλος,-ένα κενό που εκφράζεται ως ποσοστό του ΦΠΑ συνολική φορολογική επιβάρυνση- η οποία θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 5 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από τον κοινοτικό χάσμα του μέσου ΦΠΑ. Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες αριθμούς από το 2014, στη Κοινότητα το μέσο χάσμα στο ΦΠΑ είναι 10,40%.
9) Aνοίγει τον δρόμο για μία πιο δίκαιη φορολογική πολιτική και στον τομέα των άμεσων φόρων ενδοκοινοτικά πάντα, καταργώντας την φοροαποφυγή μέσω της διαφοράς φορολογικών συντελεστών ανα κράτος-μέλος