του Μιχάλη Χριστοδουλίδη
Τομεάρχη Ενέργειας & Περιβάλλοντος
Έχει ποτέ αναρωτηθεί κανένας πολιτικός ότι η μεγαλύτερη μάστιγα που έχει επέλθει στα χρόνια της κρίσης είναι η διαφυγή περίπου 500 χιλιάδων νέων επιστημόνων μας, εκείνου δηλαδή του δυναμικού, που θα αποτελούσε τον θεμελιώδη λίθο της μελλοντικής ανάπτυξης και ευημερίας της χώρας.
Από οικονομικής άποψης, η μετανάστευση των Ελλήνων στο εξωτερικό στοιχίζει ακριβά στην ίδια την χώρα και το κράτος.
Ο μέσος όρος που κοστίζει ένας φοιτητής σε ΑΕΙ στην χώρα μας ανέρχεται στις 50 χιλιάδες ευρώ (στέγαση σε φοιτητικές εστίες, διατροφή, συγγράμματα, συντήρηση εργαστηριακού και διδακτικού εξοπλισμού, μισθοί διδακτικού προσωπικού, συντήρηση πανεπιστημιακών εγκαταστάσεων, κλπ)
Εαν αναλογισθεί κανείς και τα έξοδα που πληρώνουν οι οικογένειες των φοιτητών για την στήριξη τους, σε ελληνικές πόλεις που σπουδάζουν εκτός του τόπου διαμονής, αντιλαμβάνεστε γιατί οικονομική αιμορραγία συζητάμε.
Μια απλή πράξη, οι 500 χιλιάδες μετανάστες επιστήμονες επί 50 χιλιάδες ευρώ ο κάθε ένας που στοιχίζει μόνο στο κράτος, αγγίζει περίπου τα 25 δις ευρώ. Αυτά τα χρήματα δεν θα αποσβεστούν ποτέ, είναι ένα asset που επένδυσε η Πολιτεία και αυτή τη στιγμή τo καρπώνονται χώρες του εξωτερικού.
Ακόμα και αν αύριο με κάποιο μαγικό τρόπο μας επιστρέφονταν αυτά τα 25 δις ευρώ, η ζημιά που έχει συντελεστεί είναι μια αναστρέψιμη και ο λόγος προφανής. Σε λίγα χρόνια οι σημερινοί επιστήμονες θα απέλθουν από την εργασία τους και το κενό που θα δημιουργηθεί τίθεται το ερώτημα με ποιο τρόπο θα καλυφθεί.
Γυρίζοντας το ρολόι του χρόνου πίσω, πριν την δεκαετία του '90, η Ελλάδα έστελνε στο εξωτερικό μόνο εργατικό δυναμικό, με στόχο και όραμα την συγκέντρωση χρημάτων και την γρήγορη επιστροφή στην πατρίδα. Χρήματα που αποτελούσαν σημαντικό αρωγό για τη δημιουργία επιχειρήσεων και νέων θέσεων εργασίας στον ίδιο τον Ελλαδικό χώρο.
Αλλά ακόμα και εκείνοι που παρέμεναν στο εξωτερικό δεν ήταν λίγα τα χρήματα που έστελναν στις οικογένειές τους. Σήμερα σε αντίθεση, ο νέος επιστήμονας φεύγει στο εξωτερικό και σιγά-σιγά μεταναστεύει ολόκληρη οικογένεια. Εγκαταλείποντας σπίτια και τεράστια ακίνητη περιουσία.
Σημαντικά υψηλό ποσοστό Ελλήνων (71%) μεταναστεύει στο εξωτερικό, ηλικίας έως 35 ετών, χωρίς οικογενειακές υποχρεώσεις, με υψηλή εξειδίκευση και μεταπτυχιακό ή διδακτορικό τίτλο σπουδών (κάτοχοι μεταπτυχιακού ή/και διδακτορικού σε ποσοστό 72%), σύμφωνα με έρευνα της ICAP Advisory, ενώ εξίσου υψηλό ποσοστό (78%) πέρασαν τα σύνορα τα τελευταία 5 χρόνια, δηλαδή κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης.
Όπως προέκυψε από την έρευνα της ICAP η οποία αφορά στην ανάσχεση του φαινομένου μετανάστευσης ανθρώπινου κεφαλαίου (Brain Drain), ως κυριότεροι λόγοι που οδηγούν τα άτομα για εργασία στο εξωτερικό αναδείχθηκαν και φέτος η μειωμένη αξιοκρατία και η διαφθορά στην Ελλάδα, με ποσοστό 40%, η οικονομική κρίση και η αβεβαιότητα στην Ελλάδα, με ποσοστό 37% και οι προοπτικές εξέλιξης στη χώρα του εξωτερικού, με ποσοστό 34%. Βασικοί παράγοντες που θα τους οδηγούσαν πίσω στη χώρα μας, αναδείχθηκαν για 2η συνεχή χρονιά το κλίμα και ο τρόπος ζωής στην Ελλάδα (50%), η βελτίωση της οικονομικής κατάστασης στην Ελλάδα (41%) και ένα αντίστοιχο ή και καλύτερο επίπεδο αποδοχών σε σχέση με αυτό που απολαμβάνουν στο εξωτερικό (39%).
Ιδιαίτερα εντυπωσιακό είναι η άρνηση του 97% των Ελλήνων που βρίσκονται στο εξωτερικό να επιστρέψουν στην πατρίδα τους ενώ μόνο το 3% εξέφρασε την θέληση να γυρίσει στα πάτρια εδάφη. Επίσης, περισσότεροι από τους μισούς ,54%, έχουν στο μυαλό τους χρονικό ορίζοντα άνω των 5 χρόνων παραμονής στο εξωτερικό.
Δεν θέλω να φανώ απαισιόδοξος ή επικριτικός, αλλά οι αριθμοί είναι αμείλικτοι. Αυτό που με ανησυχεί δεν είναι η απώλεια αυτών των δισεκατομμυρίων ευρώ, αλλά η διαφυγή των νέων μυαλών (brain drain).
Τελικά αναρωτιέμαι ποιοι θα μείνουν για να σχεδιάσουν το μέλλον αυτής της χώρας, ποιοι θα σχεδιάσουν και θα λειτουργήσουν τις νέες καινοτόμες επιχειρήσεις, ποιοι θα σχεδιάσουν και θα υλοποιήσουν τα νέα αναπτυξιακά προγράμματα, (όποτε και αν έρθουν αυτά), ποιοι θα σου προσφέρουν με αρτιότητα, με επιστημονοσύνη, με αξιοπιστία, με σύγχρονες μεθόδους και σύγχρονα επιστημονικά εργαλεία την ιατρική σου περίθαλψη, το σύγχρονο σπίτι σου, την αποτελεσματική θεραπεία της γης που καλλιεργείς, τα έργα υποδομών, την τουριστική ανάπτυξη, την πολυπόθητη ανταγωνιστική εθνική οικονομία, τις εναλλακτικές παραγωγές κτηνοτροφικών και γεωργικών προϊόντων και τόσα άλλα.
Δυστυχώς αυτό που φοβάμαι είναι οτι η χώρα βρίσκεται σε ένα προδιαγεγραμμένο πισωγύρισμα, που όπως βαδίζουμε σε λίγα χρόνια η χώρα θα μετατραπεί σε μια χώρα του τρίτου κόσμου που θα κάνει εισαγωγή επιστημόνων απο το εξωτερικό για να προλάβει τις επερχόμενες εξελίξεις .
Το πρόβλημα έχει λύση και λύνεται μόνο με πολιτική βούληση. Όσο οι πολιτικοί μας σφυρίζουν αδιάφορα και βλέπουν κοντόφθαλμα και καιροσκοπικά με εμμονές και ιδεοληψίες το μέλλον της χώρας θα είναι καταστροφικό, το θέμα είναι κυρίως εθνικό και όχι στενά οικονομικό.